本系列的第四讲。

本文最后更新于 2025年8月5日 下午

二阶线性PDE的分类

《姜礼尚》第五章

基本符号与概念

定义1:设 u:ΩRnRu: \Omega \subset \mathbb{R}^n \to \mathbb{R},定义:

  • k阶偏导数Dku(x)D^k u(x) 表示 uu 的所有kk阶偏导数 kuxi1xik\dfrac{\partial^k u}{\partial x_{i_1} \cdots \partial x_{i_k}}
  • k阶导数范数

    Dku=(i1=1nik=1nkuxi1xik2)1/2|D^k u| = \left( \sum_{i_1=1}^n \cdots \sum_{i_k=1}^n \left| \dfrac{\partial^k u}{\partial x_{i_1} \cdots \partial x_{i_k}} \right|^2 \right)^{1/2}

  • 梯度

    Du=(ux1,,uxn)TDu = \left( \dfrac{\partial u}{\partial x_1}, \dots, \dfrac{\partial u}{\partial x_n} \right)^T

  • 二阶导数矩阵

    D2u=(2ux122ux1xn2uxnx12uxn2)D^2 u = \begin{pmatrix} \dfrac{\partial^2 u}{\partial x_1^2} & \cdots & \dfrac{\partial^2 u}{\partial x_1 \partial x_n} \\ \vdots & \ddots & \vdots \\ \dfrac{\partial^2 u}{\partial x_n \partial x_1} & \cdots & \dfrac{\partial^2 u}{\partial x_n^2} \end{pmatrix}

定义2:形如

F[Dku(x), Dk1u(x), , Du(x), u(x), x]=0,xΩF\left[ D^k u(x),\ D^{k-1} u(x),\ \dots,\ Du(x),\ u(x),\ x \right] = 0, \quad x \in \Omega

的方程称为 k阶偏微分方程,其中

F:Rnk××Rn×R×ΩRF: \mathbb{R}^{n^k} \times \cdots \times \mathbb{R}^n \times \mathbb{R} \times \Omega \to \mathbb{R}

是给定函数,u:ΩRu: \Omega \to \mathbb{R} 是未知函数。一个PDE的阶是指此PDE中的未知函数出现的偏导数的最高阶数。

定义3:若 uCk(Ω)u \in C^k(\Omega) 满足

F[Dku(x), Dk1u(x), , Du(x), u(x), x]=0,xΩF\left[ D^k u(x),\ D^{k-1} u(x),\ \dots,\ Du(x),\ u(x),\ x \right] = 0, \quad x \in \Omega

则称 uu 是方程的 古典(经典)解

定义4:若方程形如

αkaα(x)Dαu=f(x)\sum_{|\alpha| \leq k} a_\alpha(x) D^\alpha u = f(x)

其中 aα,fa_\alpha, f 是给定函数,则称其为 线性偏微分方程α|\alpha| 为多重指标的阶数)。

定义5:若方程形如

α=kaα(x)Dαu=f(Dk1u(x), , Du(x), u(x), x)\sum_{|\alpha| = k} a_\alpha(x) D^\alpha u = f\left( D^{k-1} u(x),\ \dots,\ Du(x),\ u(x),\ x \right)

其中 aα,fa_\alpha, f 是给定函数,则称其为 半线性偏微分方程(最高阶项线性,低阶项可非线性)。

定义6:若方程形如

α=kaα(Dk1u(x), , Du(x), u(x), x)Dαu=f(Dk1u(x), , Du(x), u(x), x)\sum_{|\alpha| = k} a_\alpha\left( D^{k-1} u(x),\ \dots,\ Du(x),\ u(x),\ x \right) D^\alpha u = f\left( D^{k-1} u(x),\ \dots,\ Du(x),\ u(x),\ x \right)

其中 aα,fa_\alpha, f 是给定函数,则称其为 拟线性偏微分方程(最高阶项系数含低阶导数,仍对最高阶项线性)。

定义7:若方程 非线性依赖于最高阶导数 ( D^k u )(即最高阶项无法整理为线性组合),则称其为 完全非线性偏微分方程

常见的线性方程

  1. Laplace方程

Δu=0\Delta u = 0

  1. 特征值方程(Helmholtz方程)

Δu+λu=0\Delta u + \lambda u = 0

  1. 热(扩散)方程

uta2Δu=fu_t - a^2 \Delta u = f

  1. Schrödinger方程

utiΔu=0u_t - i\Delta u = 0

  1. Kolmogorov方程

uti,j=1naijuxixj+i=1nbiuxi=0u_t - \sum_{i,j=1}^n a_{ij} u_{x_i x_j} + \sum_{i=1}^n b_i u_{x_i} = 0

  1. Fokker-Planck方程

uti,j=1n(aiju)xixj+i=1n(biu)xi=0u_t - \sum_{i,j=1}^n (a_{ij} u)_{x_i x_j} + \sum_{i=1}^n (b_i u)_{x_i} = 0

  1. 输运方程

ut+i=1nbiuxi=0u_t + \sum_{i=1}^n b_i u_{x_i} = 0

  1. 波动方程

utta2Δu=0u_{tt} - a^2 \Delta u = 0

  1. 电报方程

utta2Δu+but=0u_{tt} - a^2 \Delta u + b u_t = 0

常见的非线性方程

  1. 非线性Poisson方程

Δu=u3u\Delta u = u^3 - u

  1. 极小曲面方程

(Du(1+Du2)12)=0\nabla \cdot \left( \frac{Du}{\left( 1 + |Du|^2 \right)^{\frac{1}{2}}} \right) = 0

  1. Monge-Ampère方程

det(D2u)=f(x)\det(D^2 u) = f(x)

  1. Hamilton-Jacobi方程

ut+H(Du)=0u_t + H(Du) = 0

  1. Burgers方程

ut+uux=0u_t + u u_x = 0

  1. 多孔介质方程

utΔur=0(r>1)u_t - \Delta u^r = 0 \quad (r > 1)

  1. Korteweg-deVries (KDV) 方程

ut+uux+uxxx=0u_t + u u_x + u_{xxx} = 0

  1. p-Laplace方程

det(Dup2Du)=0\det\left( |Du|^{p-2} Du \right) = 0

  1. 非线性波动方程

utta2Δu=f(u)u_{tt} - a^2 \Delta u = f(u)

常见方程组

  1. 弹性波动方程组

uttμΔu(λ+μ)(u)=0\boldsymbol{u}_{tt} - \mu \Delta \boldsymbol{u} - (\lambda + \mu) \nabla \left( \nabla \cdot \boldsymbol{u} \right) = 0

  1. Maxwell方程组

1cEt=curl E\frac{1}{c} \frac{\partial \boldsymbol{E}}{\partial t} = \operatorname{curl}\ \boldsymbol{E}

1cBt=curl B\frac{1}{c} \frac{\partial \boldsymbol{B}}{\partial t} = -\operatorname{curl}\ \boldsymbol{B}

E=0,B=0\nabla \cdot \boldsymbol{E} = 0, \quad \nabla \cdot \boldsymbol{B} = 0

(其中 cc 为光速,E,B\boldsymbol{E},\boldsymbol{B} 分别为电场、磁场强度。)

  1. Navier-Stokes方程组

ut+uuμΔu+P=f\boldsymbol{u}_t + \boldsymbol{u} \cdot \nabla \boldsymbol{u} - \mu \Delta \boldsymbol{u} + \nabla P = \boldsymbol{f}

u=0\nabla \cdot \boldsymbol{u} = 0

本书重点

姜礼尚主要聚焦于三类典型二阶线性偏微分方程:

  • 位势方程

    Δu=f(x)-\Delta u = f(x)

  • 热(扩散)方程a>0a > 0 为常数):

    uta2Δu=f(x,t)u_t - a^2 \Delta u = f(x,t)

  • 波动方程a>0a > 0 为常数):

    utta2Δu=f(x,t)u_{tt} - a^2 \Delta u = f(x,t)

分类

Rm\mathbb{R}^m 中,二阶线性偏微分方程的一般形式为:

i,j=1maij(x)uxixj+i=1mbi(x)uxi+c(x)u(x)=f(x)\sum_{i,j=1}^m a_{ij}(x) u_{x_i x_j} + \sum_{i=1}^m b_i(x) u_{x_i} + c(x) u(x) = f(x)

其中 aij=ajia_{ij} = a_{ji}

  • (1) 位势方程
    bi=0b_i = 0c=0c = 0,矩阵 A=(aij)m×mA = (a_{ij})_{m \times m}对角负单位矩阵

A=[111]A = \begin{bmatrix} -1 & & & \\ & -1 & & \\ & & \ddots & \\ & & & -1 \end{bmatrix}

  • (2) 热传导方程(m=n+1m = n+1t=xn+1t = x_{n+1}
    bi=0 (i=1,,n)b_i = 0\ (i=1,\dots,n)bn+1=1b_{n+1} = 1c=0c = 0,矩阵 A=(aij)m×mA = (a_{ij})_{m \times m}对角矩阵(最后一行最后一列为0)

A=[a2a20]A = \begin{bmatrix} -a^2 & & & \\ & \ddots & & \\ & & -a^2 & \\ & & & 0 \end{bmatrix}

  • (3) 波动方程(m=n+1m = n+1t=xn+1t = x_{n+1}
    bi=0b_i = 0c=0c = 0,矩阵 A=(aij)m×mA = (a_{ij})_{m \times m}对角矩阵(最后一行最后一列为1)

A=[a2a21]A = \begin{bmatrix} -a^2 & & & \\ & \ddots & & \\ & & -a^2 & \\ & & & 1 \end{bmatrix}

定义8:
x0Rmx_0 \in \mathbb{R}^mA(x0)A(x_0) 为二阶项的对称系数矩阵。方程在 x0x_0 处的类型:

  1. 椭圆型:若 A(x0)A(x_0)mm 个特征值全为负数
  2. 抛物型:若 A(x0)A(x_0)mm 个特征值仅1个为0,其余为负数
  3. 双曲型:若 A(x0)A(x_0)mm 个特征值仅1个为正,其余为负数

区域上每个点方程都是椭圆型(抛物型、双曲型),则称方程属于椭圆型(抛物型、双曲型)。

适定性

定义9:若一个偏微分方程的定解问题满足下列条件:

  1. 存在性:解存在;
  2. 唯一性:解唯一;
  3. 稳定性:解连续依赖于定解条件和定解问题的已知函数。

则称此定解问题是 适定的,否则为 不适定的

本书学习思路:

  • 形式解 补充验证条件,确保其为定义明确的解(存在性)。
  • 通过 能量估计最大模估计,证明解的唯一性和稳定性。

PDE笔记-第四讲
http://dbqdss.github.io/2025/08/02/数学/PDE/PDE笔记-第四讲/
作者
失去理想的獾
发布于
2025年8月2日
许可协议